Gedichten  van  JOSÉ  LUIS  GARCÍA  MARTÍN
vertaald door Fa Claes

De Spaanse dichter José Luis García Martín werd in 1950 in Aldeanueva del Camino (Cáceres) geboren. Hij is professor in de literatuur aan de Universiteit van Oviedo, hoofdredacteur van het tijdschrift Clarín en poëziecriticus van El Cultural, het wekelijkse literaire supplement van het dagblad El Mundo. Hij verzamelde een eerste maal zijn poëzie in Material perecedero (1998), en een tweede maal in Mudanza (Poesía 1972-2003) (2004). Hij staat als begaafd en gedreven werker bekend. Hij heeft een groot aantal bloemlezingen, monografieën en verzamelbundels uitgegeven, zijn bibliografie is zeer uitgebreid. Bovendien verzorgde hij tekstuitgaven van gekende auteurs als Ramón de Campoamor, Juan Valera, Enrique Gómez Carrillo, Alfonso Camín en Leopoldo Alas (beter gekend onder zijn pseudoniem: Clarín).



ADOLESCENCIA

Ciudad anochecida,

                            lluvia en mi corazón.

Borrosamente recuerdas,
donde soñaste ser feliz un día,
viejas sombras amigas,
tibios cuerpos apenas existentes
cuando a oscuras dejaban en tu cuerpo
semillas de desgana y de melancolía.

¿Y a dónde iré que no me sienta extraño?

              De: Lección sobre la sombra, 1972


LEMNOS

Con desgana columnas que sustentan la tarde
El crepúsculo un ave que no acierta a volar

              De: Autorretrato de desconocido, 1979


LA INVASIÓN DE LOS BÁRBAROS

Me distrajo un momento
(una música, un libro, nubes
que imperceptibles pasan),
y ahora miro mi reino
ocupado por esos
extraños animales,
los jóvenes.

              De: El enigma de Eros, 1982


REGRESO

Triste sino el mío. Bajo
el cielo deslumbrante
y blanco, un anciano camina.
Ya no temo la muerte, soy
la muerte. Avanza
más distante y más viejo a cada paso.
A infancia y a desdicha suena
el reloj de la torre. ¿Quién
nació desterrado en esta mala tierra?
Aburridos, grises, pueblerinos
los ojos de algún perro. El
tedio de la siesta maloliente
en los rincones. ¿Nadie
recordará mi nombre?
Los años que aquí estuve, ¿dónde
están? El polvo del camino
en la garganta, en los
ojos sin lágrimas. Nunca
fui capaz de alargar
mi mano hacia la vida. En
el ardor de la plaza
el frescor soñoliento
de un árbol y un muchacho.
Si alguna vez viví, no lo recuerdo.

              De: El enigma de Eros, 1982


A UN DIOS DESCONOCIDO

Dame siempre placeres rutinarios.
Lo que ocurre una vez, no ocurre nunca.
La luz que ciega, la explosión de dicha,
el asalto en un recodo del camino,
ángeles, cimas, intensidad, adioses,
déjalos para otros más valientes.
Dame pobres placeres repetidos,
no un único diamante en la memoria.
Dame días iguales, no este instante sin tiempo,
terco, distante, azul, inexistente.

nbsp;             De: El pasajero, 1992


ROSA KESSLER

Ahora soy más feliz. ¿Importa eso?
Sé que mientras te quise estuve vivo.
"Rosele, meine Rosele..." En sueños
todavía sigo pronunciando tu nombre,
la única oración que no he olvidado.
Ya sé que ahora eres dichosa
como nunca lo fuiste conmigo.
Yo también soy feliz. ¿No te lo dije?
Se acabaron los bruscos
viajes al hospital, los juegos con la muerte
sólo para saber si aún me querías.
Todo pasó, ya nada importa nada.
No es tan difícil el juego de la vida
cuando se aprenden unas pocas reglas.
Yo las aprendí tarde, pero bien.
Ahora soy feliz como nunca lo he sido.
Pero déjame confesarte un secreto:
en sueños todavía vuelvo a ver
tu rubio pelo iluminando el día.

nbsp;             De:: Principios y finales, 1997


AL ACECHO

¿No oyes sus jadeos? Cada vez
yo los oigo más cerca: solo,
contigo, en medio del verano,
entre los gritos de la multitud,
junto al fuego, en invierno,
con un hermoso libro,
en el crujido de la nieve,
en el estruendo de la lluvia,
cuando enciendo las luces de mi casa,
cuando el mar, cuando llegas,
cuando alargo la mano
hacia los rojos frutos palpitantes.
Está ahí, al acecho,
alza la zarpa, espera.
Tú no la ves, sonríes,
sonrío yo también.
Déjame que te bese una vez más
antes de que su aliento nos alcance.

              De: Material perecedero, 1998


INTERMEDIO SENTIMENTAL

Has llegado a mi vida
sin avisar, sin llamar a la puerta,
con tus botas gastadas,
con tu sonrisa herida,
y has derribado de un soplo
la muralla de tinta y de papel
que protegí mi mundo.
¡Era tan grata tanta soledad!
Pronto te irás. Adiós, adiós.
¿Qué me dejarás cuando te vayas?
¿Sólo dolor mientras se desvanece
ese olor a infancia y paraíso
que has traído contigo?
Mi corazón, hotel de pocas noches.
Te acaricio y sonrío.
Ya sé que estás de paso.
Que te dejas querer
un poco por piedad,
por gratitud,
que abandonas tu cuerpo
como un dócil juguete
mientras que tú te ausentas,
cierras los ojos,
piensas en quienes has amado,
en quien secretamente deseas,
nunca en mí.
Pero estás en mis brazos,
no en los suyos.
Ya sé que vivo de prestado,
nunca pude vivir de otra manera.
Cuando te hago reír,
cuando distraído sonríes,
cuando me veo reflejado en tus ojos
(también cuando muy lejos y a mi lado
pareces ser feliz),
el mundo se detiene
y baila sobre un pie.

nbsp;             De: Mudanza, 2004


LECTOR

¿No escuchas cómo late el corazón del mundo?
Pon tu mano en la piedra, en el cristal
donde te miras sin que puedas verte,
en el libro cerrado, con humedad de siglos,
en la puerta cerrada de la casa sin nadie.
Pon tu mano en mi pecho, cierra
un instante los ojos, avanza
a tientas por la oscuridad.
Todos los césares, todos los imperios
no tuvieron más vida
que la que tengo yo. Dentro del pecho
los amantes que fueron siguen siendo,
el negro diluvio continúa,
una mujer muere en la hoguera,
un hombre abjura de su fe.
¿No escuchas el fragor de la batalla?
Arde una biblioteca, un tizón encendido
atraviesa los siglos
y me quema la mano. Mírame:
no digas que estoy solo.
Soy una multitud desamparada,
un hombre con su amor entre la gente.
¿Escuchas sus pisadas en mi pecho,
su insistente, municipal murmullo?
El anciano que vuelve a ser niño,
el niño que se pierde entre sonrisas,
caricias, una aceitosa música,
rosas de fuego y de papel,
su carita curiosa y asustada,
el cárabo agorero que nos llama
a la montaña de los sacrificios,
la febril ebriedad de los amantes,
tanta fugaz eternidad,
el solitario que se sueña con ser dos
y se avergüenza de saberse solo
sin saber que es legión
como todos nosotros.
Pon tu mano en el pecho,
lector,
y escucha como un eco del corazón del mundo
tu propio corazón.

              De: Mudanza, 2004


ELOGIO DE LA MEMORIA

Es bueno recordar de vez en cuando
todo lo que no nos pertenece
y sin embargo es nuestro por un tiempo.
La luz de la mañana
en las ciudades que desconocemos
(hemos llegado de noche,
antes de la noche nos iremos),
la luz de habla extranjera,
su íntimo susurro;
el vario humor del mar;
los libros de tu biblioteca
que tímidos fueron acercándose
para contarte su secreto
y ahora son los dueños de la casa;
los tres o cuatro amigos;
las ciudades de rostro innumerable
y un solo corazón;
el bosque de los cuentos
donde un día de niño te perdiste;
las campanadas, un domingo claro,
de Santa Maria Gloriosa dei Frari;
los ordenados grises de París,
el oro de los puentes y las cúpulas;
el agua industriosa de la ría
y el mar que no se ve, pero está ahí,
con su sonrisa cierta,
salvando tu inerme adolescencia.
Todo lo que no nos pertenece:
la hermosura del mundo,
el desierto y la hoguera,
las noches de verano
con su frescor y su melancolía;
quien nos amó, quien nunca nos ha amado;
el café y el periódico, aquella habitación
a la que vuelvo en noches
de insomnio y de deseo
(por la ventana cruza
un barco que se aleja
y no termina de alejarse nunca).
Todo lo que fue mío por un tiempo,
todo lo que sigue siendo mío para siempre:
una sonrisa que se desvanece,
un nombre se borra en la memoria,
pero vuelve en el sueño
y me quema los labios;
aquel café de Padua
donde, entre risas, traducíamos a Baffo,
su desvergüenza y su fulgor;
el jardín de una casa que no existe...
Es bueno recordar de vez en cuando
todo lo que tuve y ya no tengo,
todo lo que no tuve y siempre tengo:
la luz recién nacida, el esplendor de los atardeceres,
el diario milagro del periódico,
esa extraña criatura
que dura menos que la rosa
y que contiene el mundo;
un palacio en Palermo
y un piso de estudiantes en Perugia
(en Via Garibaldi);
tu mano, un instante en mi mano
y con ella todos los tesoros.
Déjame recordar que soy un rey
antes de que la turba enfurecida,
antes de que esta turbia
sucesión de minutos, me destrone
y ni el recuerdo de que he sido quede.

              De: Mudanza, 2004


NADIE. NADA

YA todos mis recuerdos son ajenos,
lo que a mí me pasó le pasó a otro.
Hubo un niño que lleva mi nombre
y solo existe en las fotografías.

La tarde aquella, el fresco amanecer,
los dos desnudos bajo las estrellas,
dicha y desdicha, sombras en el agua,
palabras en la arena que alguien borra.

Soñé lo que creí haber vivido,
viví lo que creí haber soñado,
besé con labios que no eran los míos.

Imagino que fui, que soy, que sigo siendo.
Mi nombre es ninguno y es legión,
soy todos y soy nadie, nada, Dios.

              De: Légamo, Valencia, Pre-Textos, 2008

 ADOLESCENTIE

Stad bij schemerdonker,

                            regen in mijn hart.

Vaag herinner je je
waar je ervan droomde om op een dag gelukkig te zijn,
oude bevriende schimmen,
nauwelijks bestaande lauwe lichamen
toen ze in het donker in jouw lichaam
de kiemen van tegenzin en weemoed achterlieten.

En waar zal ik heen gaan dat ik me geen vreemde voel?




LEMNOS

Met tegenzin zuilen die de middag schragen
De schemering een vogel die het niet tot vliegen brengt




DE INVAL VAN DE BARBAREN

Ik lette een ogenblik niet op
(muziek, een boek, wolken
die haast onmerkbaar voorbijgaan),
en nu zie ik mijn rijk
ingenomen door deze
vreemdsoortige dieren,
de jongeren.




THUISKOMST

Droevig lot dat van mij. Onder
de hemel schitterend
en wit stapt een oude man.
Van de dood ben ik toch niet bang, ik ben
de dood. Hij loopt voort,
ouder bij iedere stap en verder weg.
Naar kinderjaren en naar ongeluk klinkt
het uurwerk op de toren. Wie
werd verbannen geboren in dit verkeerde land?
Verveeld, grijs, boers
de ogen van een hond. De
tegenzin van de slecht ruikende siësta
in de hoeken. Zal iemand zich
mijn naam herinneren?
De jaren dat ik hier verbleef, waar
zijn ze? Het stof van de weg
in zijn keel, in zijn
ogen zonder tranen. Nooit
was ik in staat mijn hand uit
te strekken naar het leven. In
de gloed van het plein
de doezelige frisheid
van een boom en een jongen.
Als ik ooit leefde, herinner ik het me niet.




AAN EEN ONBEKENDE GOD

Geef mij altijd routinematige genoegens.
Wat één keer gebeurt, gebeurt nooit.
Het licht dat verblindt, de uitbarsting van geluk,
de overval in een bocht van de weg,
engelen, toppunten, intensiteit, vaarwels,
laat ze voor anderen, kraniger dan ik.
Geef mij herhaalde schamele genoegens,
niet een unieke diamant in mijn herinnering.
Geef me gelijkmatige dagen, niet dat tijdloze ogenblik,
verzuurd, afstandig, blauw, zonder bestaan.




ROSA KESSLER

Nu ben ik gelukkiger. Heeft het belang?
Ik weet dat ik leefde terwijl ik je liefhad.
"Rosele, meine Rosele..." In mijn dromen
blijf ik je naam nog uitspreken,
het enige gebed dat ik niet ben vergeten.
Ik weet wel dat je nu gelukkig bent
zoals je dat nooit met me was.
Ik ben ook gelukkig. Zei ik het niet?
De plotse tochten naar het hospitaal
hielden op, het spelen met de dood
alleen om te weten of je me nog liefhad.
Alles ging voorbij, niets heeft nog enig belang.
Het spel met het leven is niet zo moeilijk
als je een paar spelregens van buiten leert.
Ik leerde ze laat, maar degelijk.
Nu ben ik gelukkig zoals ik het nooit ben geweest.
Maar laat me je een geheim bekennen:
in mijn dromen zie ik nog altijd opnieuw
hoe je blonde haar de dag verlicht.




OP DE LOER

Hoor jij zijn hijgen niet? Elke keer
hoor ik het dichterbij: alleen
met je, midden in de zomer,
tussen het roepen van de menigte,
naast het vuur in de winter
met een mooi boek,
in het kraken van de sneeuw,
in het geraas van de regen,
als ik de lampen opsteek in huis,
als de zee, als je aankomt,
als ik mijn hand uitsteek
naar de trillende rode vruchten.
Hij staat daar, op de loer,
heft zijn klauw, wacht.
Je ziet hem niet, je glimlacht,
ik glimlach eveneens.
Laat me je nog eenmaal zoenen
vooraleer zijn adem ons inhaalt.




LIEFDESINTERMEZZO

Je bent in mijn leven gekomen
zonder verwittigen, zonder aan te kloppen,
met je versleten laarzen,
met je gekwetste glimlach,
en je hebt met één zucht de muur
van inkt en papier afgebroken
waarmee ik mijn wereld afschermde.
Ze was zo aangenaam, zoveel eenzaamheid!
Weldra ga je weg. Vaarwel, vaarwel.
Wat laat je me na wanneer je weggaat?
Alleen pijn terwijl die geur
naar jeugd en paradijs die je
had meegebracht vervaagt?
Mijn hart, hotel van weinig nachten.
Ik streel je en glimlach.
Ik weet wel dat je op doorreis bent.
Dat je je een beetje uit
medelijden laat liefhebben,
uit dankbaarheid,
dat je je lichaam afstaat
als een gewillig speeltuig
terwijl jij je verwijdert,
je sluit je ogen,
je denkt aan wie je hebt bemind,
aan wie je heimelijk begeert,
nooit aan mij.
Maar je ligt in mijn armen,
niet in de zijne.
Ik weet wel dat ik op andermans kosten leef,
op een andere manier kon ik nooit leven.
Als ik je aan het lachen breng,
als je verstrooid glimlacht,
als ik me weerspiegeld zie in je ogen
(ook als je ver weg en aan mijn zijde
gelukkig schijnt te zijn),
stopt de wereld met draaien
en danst op één been.




LEZER

Beluister je niet hoe het hart van de wereld slaat?
Leg je hand op de steen, op het glas
waarin je je bekijkt zonder je te zien,
op het gesloten boek met vochtigheid van eeuwen,
op de gesloten deur van het huis zonder iemand.
Leg je hand op mijn borst, sluit
een ogenblik je ogen, loop
op de tast voort in de duisternis.
Alle Caesars, alle keizerrijken
bezaten niet meer leven
dan datgene dat ik bezit. Binnen in mijn borst
blijven de geliefden voortbestaan die er bestonden,
de zwarte stortvloed duurt er voort,
een vrouw sterft op de brandstapel,
een man zweert zijn geloof af.
Luister je niet naar het geraas van de veldslag?
Een bibliotheek staat in brand, een gloeiend stuk hout
trekt de eeuwen door
en verschroeit mijn hand. Kijk mij aan:
zeg niet dat ik alleen ben.
Ik ben een hulpeloze menigte,
onder het volk een mens met zijn liefde.
Luister je naar hun stappen in mijn borst,
hun nadrukkelijk, plaatselijk gefluister?
De bejaarde die terug kind wordt,
het kind dat verloren loopt in glimlachjes,
strelingen, stroopachtige muziek,
rozen van vuur en van papier,
zijn nieuwsgierig en verschrikt gezichtje,
de velduil die ons roept
naar de berg van de offeranden,
de koortsachtige dronkenschap van de geliefden,
zoveel vluchtige eeuwigheid,
de eenzaat die droomt met zijn tweeën te zijn
en zich schaamt te beseffen dat hij alleen is
zonder te weten dat dat legio is
zoals wij allemaal.
Leg je hand op je borst,
lezer,
en luister als naar de echo van het hart van de wereld
naar je eigen hart.




LOF VAN HET GEHEUGEN

Het is goed om nu en dan terug te denken
aan al wat ons niet toebehoort
en toch van ons is voor een tijd.
Het morgenlicht
in de steden die we niet kennen
(we zijn 's avonds aangekomen,
vóór de avond zullen we weggaan),
het vreemdtalige licht,
zijn intiem gefluister;
de veranderlijke stemming van de zee;
de boeken van je bibliotheek
die bedeesd naderbij aan het komen waren
om je hun geheim te vertellen
en die nu de meesters zijn in huis;
de drie of vier vrienden;
de steden met ontelbaar gezicht
en met één enkel hart;
het bos van de verhalen
waarin je als kind op een dag verloren liep;
op een zondagmorgen het klokgelui
van de Santa Maria Gloriosa dei Frari;
de grijze priesters in Parijs,
het goud van de bruggen en de koepels;
het nijvere water van de riviermond
en van de zee die je niet ziet maar die daarginds ligt
met haar zekere glimlach
en die je weerloze tienerjaren overbrugt.
Al wat ons niet toebehoort:
de schoonheid van de wereld,
de woestijn en de brandstapel,
de zomernachten
met hun koelte en hun weemoed;
wie ons liefhad, wie ons nooit heeft liefgehad;
de koffie en de krant, die kamer
waarnaar ik terugkeer in nachten
van slapeloosheid en verlangen
(voor het raam kruist
een boot die weggaat
en die nooit ophoudt weg te gaan).
Al wat voor een tijd van mij was,
al wat van mij blijft zijn voor altijd:
een glimlach die verdwijnt,
een naam vervaagt in het geheugen
maar komt in de slaap terug
en doet mijn lippen branden;
dat café in Padua
waar we onder gelach Baffo vertaalden,
zijn onbeschaamdheid en zijn glans;
de tuin van een huis dat niet bestaat...
Het is goed om nu en dan terug te denken
aan al wat ik bezat en niet bezit,
aan al wat ik niet bezat en altijd bezit:
het pasgeboren licht, de weelde van de avondschemer,
het dagelijkse wonder van de krant
dat vreemde schepsel
dat minder lang meegaat dan de roos
en dat de wereld bevat;
een paleis in Palermo
en een studentenflat in Perugia
(in de Via Garibaldi);
een ogenblik je hand in mijn hand
en met haar alle schatten.
Sta me toe me te herinneren dat ik een koning ben
vooraleer de woedende menigte,
vooraleer deze troebele
opeenvolging van minuten mij onttroont
en zelfs geen herinnering overblijft aan wat ik ben geweest.




NIEMAND. NIETS

Al mijn herinneringen zijn reeds vreemd,
wat mij gebeurde, overkwam een ander.
Er was een kind dat mijn naam draagt
en het bestaat alleen in foto's.

Die éne avond, het frisse ontwaken,
wij tweeën naakt onder de sterren,
geluk en ongeluk, schaduwen in het water,
woorden in het zand die iemand uitveegde.

Ik droomde wat ik meende te hebben beleefd,
beleefde wat ik meende te hebben gedroomd,
zoende met lippen die niet de mijne waren.

Ik verbeeld me dat ik was, ben, blijf zijn.
Mijn naam is onbestaande en ontelbaar,
allen ben ik en ben niemand, niets, God.


Terug naar Index